وضعیت بنادر در افق پسا تحریم

به گزارش سی نیوز، مهندس مجید ورشوساز عضو هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران در یادداشتی اختصاصی به موضوع بررسی وضعیت بنادر ایران در دوران کنونی و احتمال برخی تغییرات پس از رفع تحریم‌ها اشاره کرده است. متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

قضیه تحریم و پسا تحریم موضوعی است که سالیان متمادی دغدغه دولتمردان و همچنین فعالان بخش خصوصی بوده است. در نگاه اول تصور می شود در صورت حصول توافق و امکان رفع تحریم، کلیه اموری که به دلیل تحریم دچار اختلال شده بودند بلافاصله به حالت عادی برگردد، ولی در واقع اثرات تحریم به دلیل مکانیزم‌های ایجاد شده تا مدت‌ها اثرات تخریبی خود را در اقتصاد و همچنین امور روزمره باقی گذاشته و مطمعناً رفع تمامی این اثرات زمان زیادی را طلب خواهد نمود.

کلیه سازمان‌ها و ارگان‌ها مادامی که بطور مستمر درگیر جلوگیری از اثرات سوء تحریم است بطور ذاتی امور جانبی دیگر را یا به فراموشی سپرده و یا کمتر به آن توجه می‌نماید که این امر به دلیل حجم فشار وارده به سیستم‌های ارگان‌ها و سازمان‌ها چه در بخش خصوصی و دولتی طبیعی بوده و چنین تبعاتی انتظار می‌رود با خروج شرکت‌های بزرگ کشتیرانی کانتینری و کاهش حجم فعالیت حمل و نقل کانتینری در بنادر ایران به دلیل تحریم و در جهت تداوم کسب و کار و در فرایند زنجیره تأمین تعداد بیشماری از شرکت‌های NVOCC در بنادر ایران فعال شده‌اند و در جهت تامین نیازهای کشور به ارائه خدمات حمل پرداختند.

هر چند بنادر ایران از نظر حجم واردات و صادرات کاهش چشمگیری داشتند لیکن از نظر تعداد شرکت‌های فعال در زمینه حمل و نقل کانتینری مواجه با تعداد کثیری از شرکت‌های NVOCC شده‌اند.به عقيده نگارنده این حجم از شرکت‌های NVOCC علیرغم کوچک بودن حجم عملیاتی، فشار مضاعفی نیز به سیستم تجهیزات، نرم افزار و پرسنل بنادر و همچنین بخش خصوصی وارد نمودند که این امر موجب استهلاک پیش از حد استاندارد می باشد.

علاوه بر آن به دلیل تحریم و عدم ورود تجهیزات نو و همچنین قطعات یدکی و تعمیرات دوره ای مناسب تجهیزات بندری قابلیت ارائه خدمات در حد استاندارد معمول را ندارد که در ذیل به تبعات ناشی از این فرایند اشاره می نماید:

الف) در صورت ورود خطوط بزرگ کانتینری با توجه به حجم عملیات تخلیه و بارگیری بر اساس نیاز کشور انتظار

می‌رود با تجهیزات فعلی این عملیات به کندی و با مشکلات عدیده روبرو گردد که در نتیجه این فرایند انتظار می‌رود در صورت عدم آمادگی کامل مواجه با نوبت‌دهی طولانی کشتی در لنگرگاه و تاخیر در پهلودهی شناورهای بزرگ در بندر شهید رجایی باشیم، که خود موجب عدم ثبات در سرویس‌های حمل کانتینری گردیده و کاهش علاقمندی به حضور در بندر شهید رجایی به عنوان بزرگترین بندر کانتینری کشور را شاهد خواهیم بود.
در چنین شرایطی از راه حل های کوتاه مدت از قبیل انتقال کشتی‌ها به بنادر دیگر چه به صورت دستوری و یا بصورت تشویقی می توانند برای کوتاه مدت تا زمانی که تجهیزات مناسب جهت تخلیه و بارگیری کشتی ها تهیه گردد استفاده نمود.

ب) : پسکرانه‌ها
در بخش انتقال کانتینرهای تخلیه شده از کشتی به ترمینال‌های پشتیبانی به دلیل تحریم و فرسودگی‌های ناشی از استفاده بیش از حد از تجهیزات قطعاً با حجم وارداتی که پیش بینی خواهد شد دچار مشکل عدیده و غیرقابل اجتناب خواهیم بود. این مشکل در دو بخش کشنده‌ها و همچنین تجهیزات تخلیه و بارگیری و بارچینی در ترمینال‌ها مشهود خواهد بود لذا انتظار می‌رود بخش خصوصی که عمدتاً در این زمینه فعالیت دارند قبل از ورود به دوران رونق بنادر نسبت به تجهیز و همچنین پیش بینی تمهیدات لازم اقدام نمایند که این نیز مستلزم حمایت دولت در قالب ارائه تسهیلات مالی به شرکت‌های فعال است.

ج) در هر مرحله از تحریم‌های ظالمانه اعمال شده به منظور مقابله با اثرات مخرب آن روش‌های انقباضی از طریق دولت اعمال می‌گردد لیکن بایستی در نظر داشته باشیم به موازات رفع تحریم‌ها بازنگری در این مقررات و روش انقباضی الزامی است، زیرا گشایش در امور مستلزم باز نمودن گره‌های ایجاد شده در طول زمان بوده و چنانچه این مهم اتفاق نیفتد قطعاً باعث تاثیرات منفی در روند واردات و صادرات در بنادر خواهد داشت و بطور مشخص می‌توان به چند نمونه از این موارد اشاره کرد همانند بازنگری در قوانین و مقررات واردات و صادرات کالا و تسهیل آن، بازنگری در عوامل بازدارنده سازمان‌های مرتبط با قاچاق کالا، بازنگری و تسهیل در مقررات ترانزیت کالا نام برد.

چ) نرم افزار
در ادامه رفع اثرات سوء تحریم در زمان پساتحریم پیش بینی حجم واردات و صادرات مورد انتظار در بخش کانتینری و تجهیز بنادر ایران به نرم افزارهای جامع و مطابق با پروتکل های روز دنیا مورد نیاز است. به همین منظور و مصداق علاج واقعه قبل از وقوع، ارگا‌‌ن‌های مربوطه می‌بایستی قبل از ورود به دوران شکوفای بنادر پیش‌بینی و تمهیدات لازم جهت تهیه نرم افزارهای لازم را نمایند در غیر اینصورت در زمان اوج فعالیت حتی به اندازه قبل از تحریم که حدوداً به 3 میلیون TEU در بندر شهید رجایی می‌رسید، دچار مشکل اساسی خواهد شد. بنابراین تجهیز بنادر به نرم افزارهای مناسب با امنیت بالا بسیار حائز اهمیت است.

ح) سیاست های تشویقی و توجیهی

قطع به یقین حضور مفید شرکت‌هایی که در دوره تحریم با وجود مشکلات عدیده با تمهیداتی نسبت به ادامه خدمات‌رسانی اقدام نموده اند غیر قابل انکار است. بنابراین در دوره پساتحریم انتظار می‌رود از خدمات این گونه شرکت‌ها نیز به نحوی استفاده گردد و با سیاست‌های تشویقی این گونه شرکت ها را به ادامه فعالیت دلگرم کرد.

مهندس مجید ورشوساز

عضو هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران